W ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej szkoła zapewnia indywidualną lub grupową terapię logopedyczną.
Zakres działań logopedy:
- Przeprowadzenie badań przesiewowych służących wyłonieniu dzieci z zaburzeniami mowy;
- Organizowanie pomocy logopedycznej;
- Prowadzenie terapii indywidualnej oraz grupowej;
- Podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji;
- Wspieranie działań wychowawczych oraz profilaktycznych nauczycieli;
- Prowadzenie zeszytów do zajęć logopedycznych z zaleceniami do utrwalania w domu.
W ramach terapii logopedycznej dzieci wykonują liczne ćwiczenia, mające na celu eliminowanie zaburzeń mowy i wad wymowy. Są to m.in. ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, rozwijające pamięć, analizę i syntezę wzrokowo-słuchową, słuch fonemowy. Ważnym ćwiczeniem jest usprawnianie motoryki narządów artykulacyjnych, czyli języka, warg, podniebienia miękkiego, policzków. Głównym zadaniem jest korygowanie wadliwych głosek i wywoływanie w ich miejsce głosek prawidłowych, a następnie ich utrwalanie w sylabach, wyrazach, zdaniach oraz mowie kontrolowanej i spontanicznej. Zajęcia logopedyczne mają na celu także wzbogacanie słownika dzieci, rozwijanie umiejętności budowania swobodnej wypowiedzi pełnymi zdaniami, w poprawnej formie gramatycznej oraz wyrabianie u dzieci umiejętności posługiwania się poprawną polszczyzną.
Ćwiczenia słuchowe
- rozpoznawanie odgłosów z otoczenia – wszelkich możliwych słyszanych w danej chwili;
- zabawa “Kto zawołał?” – rozpoznawanie głosu wołającej osoby;
- zabawa w odnajdywanie ukrytego grającego przedmiotu;
- wyodrębnianie wyrazów w zdaniu – ilość wyrazów można zaznaczać ilością odkładanych
przedmiotów, np. klocków;
- liczenie sylab w wyrazach;
- rozpoznawanie początkowej lub końcowej głoski w wyrazach;
- zabawa w szukanie rymów do danego wyrazu;
- różnicowanie głosek brzmiących podobnie;
- usprawnianie słuchu fonemowego;
- usprawnianie percepcji słuchowej.
Ćwiczenia oddechowe
Kształtowanie nawyku oddychania przez nos, pobudzanie przepony, uruchamianie pełnego wdechu, wydłużanie fazy wydechowej, dostosowywanie funkcji wydechowych do potrzeb wypowiedzi
- dmuchanie na różne przedmioty, np.: kulki z waty, skrawki papieru, piórka, piłeczki, puch z mlecza;
- wiatraczki, łódeczki na wodzie itp.(np. zabawa w wiatr);
- zabawy z użyciem rurki, np.: dmuchanie nad powierzchnią wody w szklance w celu zrobienia dołka;
- „gotowanie wody”, czyli dmuchanie przez rurkę zanurzoną w wodzie, rozdmuchiwanie kaszy, ryżu, piasku, „mecz piłeczek ping-pongowych”, czyli wdmuchiwanie piłeczki przeciwnikowi do bramki;
- zbudowanej z klocków, przysysanie lekkich przedmiotów i przenoszenie ich w ten sposób do jakiegoś pojemniczka (zabawa w zbieranie śmieci do kosza), przysysanie wyciętych elementów;
- zabawy ze świecą, np.: “tańczący płomień” czyli delikatne dmuchanie, aby płomień drgał, ale nie zgasł, zdmuchiwanie płomienia z dużej odległości, zdmuchiwanie kilku lub kilkunastu świeczek jednocześnie( zabawa w urodziny);
- długi wdech, zatrzymanie, powolny wydech;
- zabawy z wykorzystaniem różnych przedmiotów, np.: nadmuchiwanie balonika, granie na flecie, harmonijce ustnej, grzebieniu, piszczałce, dmuchanie w gwizdek.
Ćwiczenia oddechowo – fonacyjne
- zabawy z samogłoskami, np.: powolny głęboki wdech – ręce unoszą się w górę, powolny długi wydech wraz z fonacją aaaaaaaaaa....lub oooooooo....lub uuuuuuuu... – ręce opadają na dół;
- “syrena alarmowa”- zamiast ruchu rąk, jednoczesne z wydechem i fonacją rysowanie ślimaczków, wężyków lub dowolnych obrazków;
- zabawy ze spółgłoskami, np.: naśladowanie odgłosów otoczenia – szumiący wiatr: szszszszsz..., szeleszczące liście: sz, sz, sz, sz, syczący wąż: sssssssss....., wypuszczająca parę lokomotywa: f, f, f, f, fffffffffffff....., jadąca lokomotywa: cz, cz, cz, cz, bzyczenie osy: zzzzzzzzzz...., piłowanie drewna: ż, ż, ż, ż;
- wymawianie na wydechu jak najdłużej dowolnej samogłoski;
- zawody – kto wymieni więcej na jednym wydechu – np.: imion, kolorów, zwierząt, kolejnych liczb itp.;
- śpiewanie prostych znanych piosenek lub improwizowanie własnych.
Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów mowy (artykulatorów)
Przykłady ćwiczeń warg:
- cmokanie;
- parskanie;
- wykonywanie na przemian „dzióbka” i rozszerzanie ust;
- wydymanie, zaciskanie, rozluźnianie, masowanie warg palcami;
- układanie warg jak do wymawiania samogłosek: A, O, U, E, Y, I;
- naprzemienne zakładanie warg na siebie (górnej na dolna, dolnej na górną).
Przykłady ćwiczeń języka:
- mlaskanie;
- kląskanie (jak robi konik?),
- układanie języka w „koci grzbiet”;
- dotykanie językiem górnej i dolnej wargi przy szeroko otwartej buzi;
- przesuwanie języka na boki w jamie ustnej;
- dotykanie czubkiem języka kolejnych zębów;
- wysuwanie z jamy ustnej języka - raz szerokiego, raz wąskiego;
- przesuwanie czubka języka zygzakiem po podniebieniu;
- oblizywanie warg ruchem okrężnym raz w jedna, raz w drugą stronę – przy szeroko otwartej buzi.
Przykłady ćwiczeń żuchwy:
- zamykanie i otwieranie domku – szerokie otwieranie buzi, jak przy wymawianiu głoski „a”, zamykanie buzi;
- „grzebień” – wysuwanie żuchwy, zakładanie dolnych zębów na górną wargę i przesuwanie nimi
po niej; zakładanie górnych zębów na dolną wargę i brodę ( na zmianę) i poruszanie po nich;
- „krowa” – naśladowanie przeżuwania trawy przez krowę;
- guma do żucia – żucie gumy lub naśladowanie tej czynności.
Przykłady ćwiczeń podniebienia miękkiego:
- zmęczony piesek – język wysunięty z szeroko otwartej buzi, wdychanie i wydychanie powietrza ustami;
- chory krasnoludek – udawanie kaszlu z językiem wysuniętym z buzi;
- balonik – nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w buzi, następnie wypuszczanie nosem;
- biedronka, parasol, sukienka itp. – przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez słomkę do picia i przenoszenie ich na obrazek biedronki, parasola, sukienki itp.;
- kukułka i kurka – wymawianie sylab:
ko – ko – ko
uku – oko – uku – oko
kuku – koko – kuku - koko
Wszystkie ćwiczenia artykulatorów powinny być wykonywane przed lustrem, co umożliwia ćwiczącemu porównywanie swojego układu narządów mowy z układem prowadzącego terapię.
Materiał należy utrwalać kilka razy dziennie przez około 10 minut
Terapia logopedyczna jest procesem długotrwałym, który nie przynosi od razu oczekiwanych rezultatów, należy wiec być cierpliwym i wyrozumiałym wobec dziecka i chwalić je za najmniejsze postępy, co będzie je motywował do dalszej pracy.
Rola rodziców uczniów uczęszczających na terapię logopedyczną:
- Wspieranie dziecka w terapii;
- Współpraca z logopedą oraz w razie potrzeby podejmowanie współpracy ze wskazanymi specjalistami (np. laryngolog, ortodonta);
- Pilnowanie, aby dziecko systematycznie uczęszczało na zajęcia, prowadziło zeszyt i ćwiczyło w domu wg wskazówek logopedy.
